Αν κάποιος μπει στο κόπο να διαβάσει τους όρους χρήσης του facebook, στο τέταρτο τμήμα (Registration and account security) θα πέσει πάνω σ'αυτό:
6. You will not use Facebook if you are a convicted sex offender.
Ως sex offenders θεωρούνται άπαντες οιτινες τέλεσαν οιοδηποτε αδίκημα έστω και έμμεσα συσχετιζόμενο με σεξουαλική πράξη -από τους βιαστές μέχρι εκείνους που κατέβασαν τη γυμνή φωτογραφία μιας 17χρονης.
Ο γράφων του παρόντος αξιοποίησε τον εν λόγω κανόνα αναφέροντας τα δυο profiles πασίγνωστου κατά συρροήν βιαστή και δολοφόνου για να εξαφανιστεί κάθε ίχνος του από το facebook. Ο συγκεκριμένος όμως αποτελεί μια αποκλίνουσα εξαίρεση στις τάξεις των sex-offenders, και κακώς αποφυλακίστηκε εξαρχής.
Είναι ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον θέμα για debate το αν αυτά τα άτομα παίρνουν τις ποινές που τους αξίζουν (έχω τοποθετηθεί πολλάκις υπέρ της θανατικής ποινής για τους διαπράξαντες ειδεχθή αδικήματα, όσο "πρωτόγονη" και αν θεωρείται), αλλά ανεξάρτητα από το τι ισχύει εδώ, κατά γενική ομολογία το λογικό είναι να θεωρούμε πως, άπαξ και αποφυλακιστεί κάποιος η ποινή του έχει αποτιθεί -και επομένως δεν στέκει να συνεχίσει να τιμωρείται και να περιορίζεται για το υπόλοιπο της ζωής του. Αν κάποιος έκανε κάτι τόσο "χοντρό" που να του αξίζει κάτι τέτοιο, δεν πρέπει να αποφυλακιστεί εξαρχής (βλ. Παπαχρόνης, Κατσούλας, κ.α.).
Άρα, αυτή η απαγόρευση στα κοινωνικά δίκτυα -και ειδικά στο facebook- είναι άνευ νοήματος. Και προβληματική.
Σίγουρα οι αναγνώστες θα αναρωτιούνται περί των κινήτρων μου να γράψω το παρόν. Θα δώσω μια όσο το δυνατόν συντομότερη και περιεκτικότερη απάντηση
Οι αναλύσεις πίσω από την απαγόρευση αυτή στηρίζονται στην αξιωματική αρχή περί τάσης εκ νέου διάπραξης των αδικημάτων από τους καταδικασθέντες, καθώς οφείλονται σε μη-θεραπεύσιμες ψυχικές διαταραχές. Πράγματι, η παιδοφιλία, όπως και οι φαντασιώσεις βιασμών, υποδεικνύουν ψυχικές διαταραχές -που, όπως ανέλυσα και σε προηγούμενο άρθρο μου, κακώς λαμβάνονται υπόψιν ως ελαφρυντικά στα δικαστήρια.
Η επανάληψη των αδικημάτων όμως παρατηρείται στατιστικά, και δεν ισχύει παρά για ένα κλάσμα των καταδικασθέντων. Περιορισμοί σε άτομα για στατιστικές "επιδόσεις" συνόλων αντίκεινται σε κάθε αρχή της δικαιοσύνης, τόσο από νομολογική, όσο και από "κοινή" σκοπιά. Είναι σαν να λαμβάνουμε αυξημένα μέτρα παρακολούθησης για όποιον έχει Αλβανική καταγωγή επειδή στατιστικά βρέθηκε πως οι Αλβανοί κλέβουν συχνότερα.
Θα σταθώ σε δυο βασικά σημεία αφορούντα στον τρομακτικό και πρόδηλο παραλογισμό του συγκεκριμένου κανόνα:
1. Το facebook δεν είναι dating-website, αλλά ένα κομμάτι της καθημερινής ζωής για δισεκατομμύρια ανθρώπους. Απαγόρευση της χρήσης του από κατάδικους ακόμα και μετά την απότιση της ποινής δυσχεραίνει την επανένταξή τους στη κοινωνία και ισοδυναμεί, πρακτικά, με κοινωνικό αποκλεισμό.
Δεν πρόκειται περί ιστοσελίδας γνωριμιών -απεναντίας, το ίδιο το facebook προτρέπει τους χρήστες του να "addάρουν" μόνο άτομα που γνωρίζουν προσωπικώς-, και χρησιμοποιείται κατά κόρον για γενικούς σκοπούς -όπως η διατήρηση επαφής με παλιούς γνωστούς, και οι συνομιλίες με φίλους και συναδέλφους.
Ένα τέτοιο μέτρο θα είχε νόημα μόνο αν επρόκειτο περί ιστοσελίδας γνωριμιών την οποία επεσκέπτοντο και ανήλικοι. Ακριβώς όπως δεν αφήνεις έναν κλεπτομανή να πλησιάζει τα ταμεία σου, έτσι δεν αφήνεις και έναν παιδόφιλο να πλησιάζει τα παιδιά σου -έστω και διαδικτυακώς. Εν προκειμένω όμως δεν έχουμε να κάνουμε με ιστοσελίδα γνωριμιών. Το facebook χρησιμοποιείται τόσο πολύ για γενικούς σκοπούς που έχει γίνει πλέον μέρος της ζωής του μέσου δυτικού σήμερα.
Κάτι που γίνεται μέρος της ζωής για ένα σημαντικότατο κομμάτι του παγκόσμιου πληθυσμού (ή ακόμα και εκείνου μιας χώρας), δεν μπορεί πλέον να αντιμετωπίζεται ως "τσιφλίκι" μιας χούφτας ιδιωτών που το "τρέχουν" με τους κανόνες της αρεσκείας τους, αλλά πρέπει να διέπεται από τη νομοθεσία των κρατών στα οποία χρησιμοποιείται κατά κόρον.
Τόσο στην Ευρωπαϊκή, όσο και -σε μικρότερο βαθμό βέβαια- στην Αμερικάνικη νομοθεσία, λαμβάνονται ποικίλα μέτρα επανένταξης εγκληματιών στη κοινωνία. Ανεξάρτητα από τα αισθήματα που προκαλούν οι sex-offenders, η ψυχρή λογική λέει ότι μετά την απότιση της ποινής τους πρέπει να αντιμετωπίζονται όπως και οι υπόλοιποι (με τις εξαιρέσεις, κατά την ταπεινή μου γνώμη, του να αναγνωρίζεται ελαφρυντικό στα θύματα ή τους συγγενείς τους αν τους βλάψουν για εκδίκηση, καθώς και του να μην τους επιτρέπεται να δουλέψουν με παιδιά -εφόσον πρόκειται για διαγεγνωσμένους παιδοφιλους). Ακριβώς όπως προσπαθούμε να επανεντάξουμε οικονομικούς εγκληματίες ή πρώην μπράβους-εγκληματίες στο κοινωνικό σύνολο, έτσι πρέπει να προσπαθούμε να επανεντάξουμε τους αντίστοιχους sex-offenders.
Απαγόρευση χρήσης του μεγαλύτερου μέσου κοινωνικής δικτύωσης από αυτούς συνεπάγεται, όχι μόνο μη-επανένταξη στη κοινωνία, αλλά, πρακτικά, κοινωνικό αποκλεισμό. Ένας τυπικός δυτικός χρησιμοποιεί κατά κόρον το facebook τόσο για δικτύωση, όσο και για επικοινωνία με φίλους, συνεργάτες, και γνωστούς. Ως εκ τούτου, μη-χρήση του facebook από κάποιον ενώ το χρησιμοποιεί όλος του ο περίγυρος δυσχεραίνει σημαντικά τη καθημερινή του ζωή σε όλους της τους τομείς.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το facebook χρησιμοποιείται ακόμα και από ομάδες φοιτητών ή εταιρειών που δημιουργούν ανώνυμες-μυστικές σελίδες για συντονισμό των μαθημάτων ή συγκεκριμένων projects. Πόσα προβλήματα θα συνεπαγόταν ο αποκλεισμός ορισμένων από το facebook όταν χρησιμοποιείται σε τόσους τομείς της ζωής;
Τη στιγμή που αποτελεί μέρος της καθημερινής ζωής, οι κανόνες του πρέπει να είναι το πνεύμα των κρατικών νομοθεσιών, και όχι αυτά που αποφάσισαν οι αρχικοί δημιουργοί του.
Συν τοις άλλοις, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η τιμωρία για ένα αδίκημα δεν μπορεί, και ούτε έχει νόημα, να συνεχίζεται και μετά την απότιση της ποινής της. Οι διαπράξαντες ειδεχθή αδικήματα λαμβάνουν τις πρέπουσες βαριές ποινές, και περαιτέρω τιμωρία μετά την αποφυλάκιση δημιουργεί περισσότερα προβλήματα από όσα επιλύει. Αν κάποιος έκανε κάτι τόσο τραβηγμένο που να του αξίζει να υπομένει τις συνέπειες για όλη του τη ζωή, δεν πρέπει να αποφυλακιστεί εξαρχής.
2. Για να εφαρμοστεί τέτοιος κανόνας πρέπει πρώτα να αποδειχθεί πως οι αποφυλακισθέντες σεξουαλικών αδικημάτων είναι περισσότερο επικίνδυνοι διαδικτυακώς απ'ό,τι στη κοινωνία.
Εξ'όσων γνωρίζει ο γράφων, δεν απαγορεύουμε στους αποφυλακισθέντες οιουδήποτε αδικήματος να παρευρίσκονται στη πολυσύχναστη πλατεία Συντάγματος -που, πολυσύχναστη γαρ, συνεπάγεται πως μπορεί κάποιος πολύ εύκολα να εντοπίσει υποψήφια θύματα. Γιατί λοιπόν να το κάνουμε για μια "πολυσύχναστη" ιστοσελίδα; Ειδικά τη στιγμή που παρακολουθείται περισσότερο από οποιοδήποτε πολυσύχναστο μέρος του πλανήτη;
Προτού λάβεις ένα τέτοιο μέτρο οφείλεις να αποδείξεις πως κάποιος που κατεδικάσθη για σεξουαλικό αδίκημα είναι περισσότερο επικίνδυνος στο διαδίκτυο απ'ο,τι στο πάρκο δίπλα στο σπίτι του. Αν στατιστικά και με σαφή αιτιολογία αποδειχθεί πως όντως ένας πρώην βιαστής καθίσταται πιο επικίνδυνος χρησιμοποιών τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης -ότι διαπράττει, δηλαδή, τα ίδια αδικήματα εκ νέου πιο πολύ βρίσκοντας θύματα σε αυτά απ'ό,τι στη πραγματική ζωή- ίσως να μπορεί να συζητηθεί το ενδεχόμενο ενός τέτοιου περιορισμού.
Η λογική όμως λέει πως κάποιος που αποπλάνησε μια ανήλικη και θέλει να κάνει το ίδιο εκ νέου, θα αποπειραθεί να το κάνει και στο τοπικό παρκάκι και το facebook ελάχιστα θα τον διευκολύνει. Εξάλλου, αν οι ανήλικοι χρησιμοποιούν το facebook ευπρεπώς και χωρίς να μιλούν σε αγνώστους, μια τέτοια απαγόρευση παύει να έχει το παραμικρό νόημα. Ποιο το νόημα του να τιμωρούνται περαιτέρω αυτά τα άτομα με τέτοιο τρόπο;
Το facebook πρέπει να υποχρεωθεί να αποσύρει τον συγκεκριμένο κανόνα.
6. You will not use Facebook if you are a convicted sex offender.
Ως sex offenders θεωρούνται άπαντες οιτινες τέλεσαν οιοδηποτε αδίκημα έστω και έμμεσα συσχετιζόμενο με σεξουαλική πράξη -από τους βιαστές μέχρι εκείνους που κατέβασαν τη γυμνή φωτογραφία μιας 17χρονης.
Ο γράφων του παρόντος αξιοποίησε τον εν λόγω κανόνα αναφέροντας τα δυο profiles πασίγνωστου κατά συρροήν βιαστή και δολοφόνου για να εξαφανιστεί κάθε ίχνος του από το facebook. Ο συγκεκριμένος όμως αποτελεί μια αποκλίνουσα εξαίρεση στις τάξεις των sex-offenders, και κακώς αποφυλακίστηκε εξαρχής.
Είναι ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον θέμα για debate το αν αυτά τα άτομα παίρνουν τις ποινές που τους αξίζουν (έχω τοποθετηθεί πολλάκις υπέρ της θανατικής ποινής για τους διαπράξαντες ειδεχθή αδικήματα, όσο "πρωτόγονη" και αν θεωρείται), αλλά ανεξάρτητα από το τι ισχύει εδώ, κατά γενική ομολογία το λογικό είναι να θεωρούμε πως, άπαξ και αποφυλακιστεί κάποιος η ποινή του έχει αποτιθεί -και επομένως δεν στέκει να συνεχίσει να τιμωρείται και να περιορίζεται για το υπόλοιπο της ζωής του. Αν κάποιος έκανε κάτι τόσο "χοντρό" που να του αξίζει κάτι τέτοιο, δεν πρέπει να αποφυλακιστεί εξαρχής (βλ. Παπαχρόνης, Κατσούλας, κ.α.).
Άρα, αυτή η απαγόρευση στα κοινωνικά δίκτυα -και ειδικά στο facebook- είναι άνευ νοήματος. Και προβληματική.
Σίγουρα οι αναγνώστες θα αναρωτιούνται περί των κινήτρων μου να γράψω το παρόν. Θα δώσω μια όσο το δυνατόν συντομότερη και περιεκτικότερη απάντηση
- Τα παράλογα και τα κακώς κείμενα πρέπει πάντα να αναφέρονται, ακόμα και αν αφορούν μια μισητή κατηγορία ανθρώπων, όπως οι sex-offenders. Η συγκεκριμένη απαγόρευση είναι, για λόγους που θα αναλυθούν παρακάτω, εξίσου "άκυρη" με μια απαγόρευση χρήσης του facebook από πρώην ληστές.
Οι αναλύσεις πίσω από την απαγόρευση αυτή στηρίζονται στην αξιωματική αρχή περί τάσης εκ νέου διάπραξης των αδικημάτων από τους καταδικασθέντες, καθώς οφείλονται σε μη-θεραπεύσιμες ψυχικές διαταραχές. Πράγματι, η παιδοφιλία, όπως και οι φαντασιώσεις βιασμών, υποδεικνύουν ψυχικές διαταραχές -που, όπως ανέλυσα και σε προηγούμενο άρθρο μου, κακώς λαμβάνονται υπόψιν ως ελαφρυντικά στα δικαστήρια.
Η επανάληψη των αδικημάτων όμως παρατηρείται στατιστικά, και δεν ισχύει παρά για ένα κλάσμα των καταδικασθέντων. Περιορισμοί σε άτομα για στατιστικές "επιδόσεις" συνόλων αντίκεινται σε κάθε αρχή της δικαιοσύνης, τόσο από νομολογική, όσο και από "κοινή" σκοπιά. Είναι σαν να λαμβάνουμε αυξημένα μέτρα παρακολούθησης για όποιον έχει Αλβανική καταγωγή επειδή στατιστικά βρέθηκε πως οι Αλβανοί κλέβουν συχνότερα.
Θα σταθώ σε δυο βασικά σημεία αφορούντα στον τρομακτικό και πρόδηλο παραλογισμό του συγκεκριμένου κανόνα:
1. Το facebook δεν είναι dating-website, αλλά ένα κομμάτι της καθημερινής ζωής για δισεκατομμύρια ανθρώπους. Απαγόρευση της χρήσης του από κατάδικους ακόμα και μετά την απότιση της ποινής δυσχεραίνει την επανένταξή τους στη κοινωνία και ισοδυναμεί, πρακτικά, με κοινωνικό αποκλεισμό.
Δεν πρόκειται περί ιστοσελίδας γνωριμιών -απεναντίας, το ίδιο το facebook προτρέπει τους χρήστες του να "addάρουν" μόνο άτομα που γνωρίζουν προσωπικώς-, και χρησιμοποιείται κατά κόρον για γενικούς σκοπούς -όπως η διατήρηση επαφής με παλιούς γνωστούς, και οι συνομιλίες με φίλους και συναδέλφους.
Ένα τέτοιο μέτρο θα είχε νόημα μόνο αν επρόκειτο περί ιστοσελίδας γνωριμιών την οποία επεσκέπτοντο και ανήλικοι. Ακριβώς όπως δεν αφήνεις έναν κλεπτομανή να πλησιάζει τα ταμεία σου, έτσι δεν αφήνεις και έναν παιδόφιλο να πλησιάζει τα παιδιά σου -έστω και διαδικτυακώς. Εν προκειμένω όμως δεν έχουμε να κάνουμε με ιστοσελίδα γνωριμιών. Το facebook χρησιμοποιείται τόσο πολύ για γενικούς σκοπούς που έχει γίνει πλέον μέρος της ζωής του μέσου δυτικού σήμερα.
Κάτι που γίνεται μέρος της ζωής για ένα σημαντικότατο κομμάτι του παγκόσμιου πληθυσμού (ή ακόμα και εκείνου μιας χώρας), δεν μπορεί πλέον να αντιμετωπίζεται ως "τσιφλίκι" μιας χούφτας ιδιωτών που το "τρέχουν" με τους κανόνες της αρεσκείας τους, αλλά πρέπει να διέπεται από τη νομοθεσία των κρατών στα οποία χρησιμοποιείται κατά κόρον.
Τόσο στην Ευρωπαϊκή, όσο και -σε μικρότερο βαθμό βέβαια- στην Αμερικάνικη νομοθεσία, λαμβάνονται ποικίλα μέτρα επανένταξης εγκληματιών στη κοινωνία. Ανεξάρτητα από τα αισθήματα που προκαλούν οι sex-offenders, η ψυχρή λογική λέει ότι μετά την απότιση της ποινής τους πρέπει να αντιμετωπίζονται όπως και οι υπόλοιποι (με τις εξαιρέσεις, κατά την ταπεινή μου γνώμη, του να αναγνωρίζεται ελαφρυντικό στα θύματα ή τους συγγενείς τους αν τους βλάψουν για εκδίκηση, καθώς και του να μην τους επιτρέπεται να δουλέψουν με παιδιά -εφόσον πρόκειται για διαγεγνωσμένους παιδοφιλους). Ακριβώς όπως προσπαθούμε να επανεντάξουμε οικονομικούς εγκληματίες ή πρώην μπράβους-εγκληματίες στο κοινωνικό σύνολο, έτσι πρέπει να προσπαθούμε να επανεντάξουμε τους αντίστοιχους sex-offenders.
Απαγόρευση χρήσης του μεγαλύτερου μέσου κοινωνικής δικτύωσης από αυτούς συνεπάγεται, όχι μόνο μη-επανένταξη στη κοινωνία, αλλά, πρακτικά, κοινωνικό αποκλεισμό. Ένας τυπικός δυτικός χρησιμοποιεί κατά κόρον το facebook τόσο για δικτύωση, όσο και για επικοινωνία με φίλους, συνεργάτες, και γνωστούς. Ως εκ τούτου, μη-χρήση του facebook από κάποιον ενώ το χρησιμοποιεί όλος του ο περίγυρος δυσχεραίνει σημαντικά τη καθημερινή του ζωή σε όλους της τους τομείς.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το facebook χρησιμοποιείται ακόμα και από ομάδες φοιτητών ή εταιρειών που δημιουργούν ανώνυμες-μυστικές σελίδες για συντονισμό των μαθημάτων ή συγκεκριμένων projects. Πόσα προβλήματα θα συνεπαγόταν ο αποκλεισμός ορισμένων από το facebook όταν χρησιμοποιείται σε τόσους τομείς της ζωής;
Τη στιγμή που αποτελεί μέρος της καθημερινής ζωής, οι κανόνες του πρέπει να είναι το πνεύμα των κρατικών νομοθεσιών, και όχι αυτά που αποφάσισαν οι αρχικοί δημιουργοί του.
Συν τοις άλλοις, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η τιμωρία για ένα αδίκημα δεν μπορεί, και ούτε έχει νόημα, να συνεχίζεται και μετά την απότιση της ποινής της. Οι διαπράξαντες ειδεχθή αδικήματα λαμβάνουν τις πρέπουσες βαριές ποινές, και περαιτέρω τιμωρία μετά την αποφυλάκιση δημιουργεί περισσότερα προβλήματα από όσα επιλύει. Αν κάποιος έκανε κάτι τόσο τραβηγμένο που να του αξίζει να υπομένει τις συνέπειες για όλη του τη ζωή, δεν πρέπει να αποφυλακιστεί εξαρχής.
2. Για να εφαρμοστεί τέτοιος κανόνας πρέπει πρώτα να αποδειχθεί πως οι αποφυλακισθέντες σεξουαλικών αδικημάτων είναι περισσότερο επικίνδυνοι διαδικτυακώς απ'ό,τι στη κοινωνία.
Εξ'όσων γνωρίζει ο γράφων, δεν απαγορεύουμε στους αποφυλακισθέντες οιουδήποτε αδικήματος να παρευρίσκονται στη πολυσύχναστη πλατεία Συντάγματος -που, πολυσύχναστη γαρ, συνεπάγεται πως μπορεί κάποιος πολύ εύκολα να εντοπίσει υποψήφια θύματα. Γιατί λοιπόν να το κάνουμε για μια "πολυσύχναστη" ιστοσελίδα; Ειδικά τη στιγμή που παρακολουθείται περισσότερο από οποιοδήποτε πολυσύχναστο μέρος του πλανήτη;
Προτού λάβεις ένα τέτοιο μέτρο οφείλεις να αποδείξεις πως κάποιος που κατεδικάσθη για σεξουαλικό αδίκημα είναι περισσότερο επικίνδυνος στο διαδίκτυο απ'ο,τι στο πάρκο δίπλα στο σπίτι του. Αν στατιστικά και με σαφή αιτιολογία αποδειχθεί πως όντως ένας πρώην βιαστής καθίσταται πιο επικίνδυνος χρησιμοποιών τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης -ότι διαπράττει, δηλαδή, τα ίδια αδικήματα εκ νέου πιο πολύ βρίσκοντας θύματα σε αυτά απ'ό,τι στη πραγματική ζωή- ίσως να μπορεί να συζητηθεί το ενδεχόμενο ενός τέτοιου περιορισμού.
Η λογική όμως λέει πως κάποιος που αποπλάνησε μια ανήλικη και θέλει να κάνει το ίδιο εκ νέου, θα αποπειραθεί να το κάνει και στο τοπικό παρκάκι και το facebook ελάχιστα θα τον διευκολύνει. Εξάλλου, αν οι ανήλικοι χρησιμοποιούν το facebook ευπρεπώς και χωρίς να μιλούν σε αγνώστους, μια τέτοια απαγόρευση παύει να έχει το παραμικρό νόημα. Ποιο το νόημα του να τιμωρούνται περαιτέρω αυτά τα άτομα με τέτοιο τρόπο;
Το facebook πρέπει να υποχρεωθεί να αποσύρει τον συγκεκριμένο κανόνα.
