Κυριακή 13 Μαρτίου 2016

Και στον... Einstein θα μπορούσε να συμβεί! Ή μήπως όχι;

Η αλήθεια είναι πως είναι απίστευτα εύκολο να πιάσεις τους γύρω σου κορόιδα ή να τους κάνεις να φαίνονται ηλίθιοι: το μόνο που χρειάζεται είναι να τους λες ή να τους παρέχεις στοιχεία για αυτό που θέλουν να πιστεύουν

Ένα από τα πολλά videos που έγιναν "viral" τις τελευταίες μέρες -στις σελίδες που έτυχε να επισκεφτώ, τουλάχιστον- είναι το παρακάτω:

https://www.facebook.com/449098048626137/videos/469924766543465/?pnref=story

Το γεγονός ότι προέρχεται από Μουσσολινική σελίδα αρκεί για να βάλει κάποιον σε υποψίες...

Αν για κάποιον λόγο δεν σας εμφανίζεται θα σας δώσω μια συνοπτική περιγραφή: σε ένα δωμάτιο χωρίς έπιπλα, με αραβικού γούστου χαλιά, μια γυναίκα (;) σκεπασμένη από κατάμαυρα, ισλαμικού τύπου, ενδύματα, απειλείται από έναν λευκοντυμένο άντρα με τουρμπάνι που της απευθύνεται σε κάποια αραβική διάλεκτο κρατώντας μια ζώνη (ή κάποιο είδος μαστιγίου). Ο τελευταίος αρχίζει να το κοπανάει χάμω δίπλα στη γυναίκα ενώ εκείνη έχει πέσει στα γόνατα και προσπαθεί να καλυφθεί. Ένας δεύτερος άντρας τη πλησιάζει με ένα ξύλινο αντικείμενο και εμφανώς απειλητικές διαθέσεις.

Αυτά μέχρι περίπου τη μέση, όπου το σταμάτησα για να μην χώσω μπουνιά στην οθόνη, πλην όμως δεν παρέλειψα να το μοιραστώ στο facebook. Καλός παπάρας είμαι και εγώ.

Στη συνέχεια αρχίζουν να τη χτυπούν, ενώ αρχίζει να κάνει σαν τρελή και να κυλιέται στο πάτωμα απ'όπου οι άντρες τη σηκώνουν. Προς το τέλος ακούγονται γελάκια πίσω από τη κάμερα. Από τη συμπεριφορά "της" και τη χροιά των ουρλιαχτών "της" καθώς κυλιέται στο πάτωμα, καταλαβαίνει κανείς εύκολα ότι είναι... άντρας που φόρεσε γυναικεία ρούχα αποκλειστικά για τον ρόλο.

Παρά τη πασιφανώς ειρωνική συμπεριφορά της υποτιθέμενης γυναίκας στο σημείο που κυλιέται στο πάτωμα και το γελάκι από αυτούς που τραβάνε το βίντεο, κάπου πέντε χιλιάδες άτομα έσπευσαν να το μοιραστούν με τους φίλους τους κατηγορώντας τους ισλαμιστές ως βαρβάρους (ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός).







Αν κοιτάξει κάποιος τη λίστα των πέντε χιλιάδων (!!!) ατόμων που το έκαναν share θα βρει πολλά τέτοια σχόλια.


Εύλογα θέτει κάποιος στον εαυτό του την απορία: είναι όντως τόσο ηλίθιοι; Στη πραγματικότητα αυτό που θα έπρεπε να αναρωτηθεί κάποιος δεν είναι πόσο ηλίθιοι είναι αυτοί που το πήραν στα σοβαρά, αλλά αν είναι όντως τέτοιοι.

Κάθε άνθρωπος έχει μια κοσμοαντίληψη, και υιοθετεί σχεδόν απροκάλυπτα κάθε στοιχείο που την υποστηρίζει διαγράφοντας από το μυαλό του όσα την αντικρούουν με κάποιον τρόπο. Οι "διαγραφές" αυτές ονομάζονται είναι γνωστές με τον όρο "σφάλμα επιβεβαίωσης" (confirmation bias) και είναι από τα πλέον μελετημένα φαινόμενα στη ψυχολογία. Δεν ξέρω αν η απροκάλυπτη υιοθέτηση στοιχείων και ενδείξεων που συνηγορούν υπέρ κάποιας καλά εδραιωμένης πεποίθησης έχει κάποιο όνομα στον τομέα, αλλά το ότι συμβαίνει το αποδεικνύει περίτρανα η εμπειρία και η πράξη.

Άπαξ και υποστηρίζεις φανατικά μια θέση, ορθή ή μη, κάθε πράγμα που φαίνεται να την αποδεικνύει το αντιμετωπίζεις σαν αληθινό. Τα πιο χαζά, τα πιο ηλίθια, τα πιο εμφανώς πλαστά και προχειροφτιαγμένα "στοιχεία" καταλήγεις να τα θεωρείς αδιάσειστα, είτε αυτά είναι βίντεο, είτε είναι φωτογραφίες, είτε "έρευνες" και "στατιστικές", είτε ηχητικά αποσπάσματα.

Παράλληλα συμβαίνει και το αντίστροφο: κάθε συνηγορούσα υπέρ της αντίθετης θέσεως ένδειξη την αντιμετωπίζεις με τον δέοντα σκεπτικισμό. Στοιχεία που φαίνεται να αποδεικνύουν το αντίθετο από αυτό που (θες να) πιστεύεις τα βαφτίζεις "πλαστά" (ιντερνετιστί fake and gay), ακόμα και αν δεν μπορείς να βρεις από πού ακριβώς μπάζουν και από πού συνάγεται το ότι είναι πλαστά.

Εν προκειμένω, η εδραιωμένη πεποίθηση εκείνων που διαμοιράστηκαν το βίντεο είναι ότι οι Ισλαμιστές είναι βάρβαροι (κάτι που ισχύει και όποιος δεν το αναγνωρίζει τότε να δεχτεί και τους μεσαιωνικούς χριστιανούς ως πολιτισμένους και διανοούμενους). Το εν λόγω βίντεο είναι ένα "στοιχείο" συνηγορούν υπέρ της αντίληψης αυτής, και ως εκ τούτου ο εγκέφαλος εκείνων που την έχουν και το βλέπουν βάζει, σε πολλές περιπτώσεις τουλάχιστον, σε "παρένθεση" τα γελάκια και την αντρική τσιρίδα της "γυναίκας".

Μεταξύ σοβαρού και αστείο θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε πως και στον... Einstein θα μπορούσε να συμβεί. Είναι καθαρά θέμα ψυχολογίας, και ο τρόπος με τον οποίον λειτουργεί ο ανθρώπινος νους.

Δεν είναι απαραίτητα κακό αυτό: κάθε ανθρώπινο ον έχει ανάγκη από έναν αυτοπροσδιορισμό, και αυτός επέρχεται μεταξύ άλλων και μέσω της πίστης σε κάποια πεποίθηση. Αν ήταν οι πεποιθήσεις να αλλάζουν με κάθε στοιχείο που αποδεικνύουν το αντίθετο τότε θα ήμασταν μάλλον ανισόρροποι, όχι μόνο στις απόψεις, αλλά γενικότερα, αν δεχτούμε πως το ίδιο φαινόμενο μετατοπίζεται και στην αντίληψη που έχουμε για το ποιοι είμαστε και ποιοι είναι οι σωστοί τρόποι αντιμετώπισης της καθημερινότητας.

Η "σίγηση" των "θορύβων" που απειλούν την κοσμοαντίληψή μας και η αντίστοιχη πίστη σε ενδείξεις που συνηγορούν υπέρ αυτής είναι ένας μηχανισμός ψυχολογικής άμυνας που μας βοηθάει να διατηρήσουμε μια-κάποια ισορροπία.

Είναι όλοι αυτοί που το είδαν και το πήραν στα σοβαρά, πανευρωπαηλίθιοι; Η απάντηση είναι ένα τεράστιο ναι. Αν θες να θεωρείσαι "ξύπνιος" οφείλεις να αντιμετωπίζεις με σκεπτικισμό ακόμα και αυτά που συνηγορούν υπέρ των πεποιθήσεών σου. Πάντως η αλήθεια είναι πως όλοι έχουμε μια δόση ηλιθιομάρας στον ίδιο τομέα -αρκετή για να μην έχουμε δικαίωμα να τους κατηγορήσουμε που το πίστεψαν...

Τα παραπάνω είναι αρκετά διδακτικά. Μπορείς πολύ εύκολα να πιάσεις τους γύρω σου κορόιδα: τους λες αυτό που θέλουν να ακούσουν και τους παρέχεις "στοιχεία" για αυτό που θέλουν να πιστεύουν. Τα στοιχεία που διαφωνούν θα τα παραβλέπουν ούτως ή άλλως. Αν μπορέσεις να εκμεταλλευτείς αυτές τις αδυναμίες... θα σε παίρνουν εξίσου στα σοβαρά με αυτά που τους πλασάρεις. Υπάρχουν κάποιοι που βγάζουν ολόκληρες περιουσίες με αυτή τη μέθοδο.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου