Τετάρτη 14 Δεκεμβρίου 2016

Δυο βραχύλογες βιβλιοκριτικές

1. Yuval Noah Harari - A brief history of humankind 

Από τα πιο ενδιαφέροντα βιβλία που έχω διαβάσει στη μέχρι τώρα ζωή μου -παρά τις όποιες διαφωνίες μου. Το πόνημα του Yuval Noah Harari αποτελεί μια από τις περιεκτικότερες -έστω και συνοπτικές- περιγραφές της ανθρώπινης ιστορίας, και παρέχει άφθονη τροφή για σκέψη όσον αφορά το παρελθόν, το παρόν, και το μέλλον της ανθρωπότητας.

Ο Yuval Noah Harari πιάνει την ιστορία του ανθρωπινου γένους από την εποχή των σαβάνων/σπηλαίων και συνεχίζει ως τις μέρες μας και το πιθανό μέλλον αναλύοντας τα πάντα: τη βιολογική εξέλιξη, το στάδιο του κυνηγού-συλλέκτη, τη διαμόρφωση των κοινωνιών, την αγροτική επανάσταση, την επινόηση της γραφής, την νομοθεσία, τη θρησκεία, τον πολιτισμό, τις αυτοκρατορίες, την επιστήμη, την πολιτική, και τέλος πάντων ό,τι σχετίζεται με την ανθρωπότητα και τη συνολική ιστορία της. 

Πέρα από τις αρκετά ενδιαφέρουσες ιστορικές και ανθρωπολογικές λεπτομέρειες στις οποίες υπεισέρχεται (αν και ενδεχομένως να βρει κάποιος μικροανακρίβειες -π.χ. στο σημείο που ο Ηφαιστίωνας παρουσιάζεται ως ερωτικός σύντροφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου), δίνει στον αναγνώστη μια πολύ ιδιαίτερη οπτική γωνία σε μια μεγάλη πληθώρα ζητημάτων -και για μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού η ανάγνωση αυτού του βιβλίου θα είναι πραγματική εμπειρία.

Από τα πιο ενδιαφέροντα (κατ'εμέ) σημεία του είναι τα αφορούντα στην ανάπτυξη των αυτοκρατοριών και την επιρροή τους στους υπ'αυτών κατακτηθέντες λαούς, στην εξέλιξη του καπιταλισμού (που, αν και του αναγνωρίζει κάποια προβλήματα, τον αντιμετωπίζει ως κάτι το μάλλον καλό), και στην παγκοσμιοποίηση (την οποία επίσης βλέπει ως θετική). Προσωπικά, έχω αρκετές διαφωνίες και ενστάσεις πάνω στα γραφόμενα, αλλά και να διαφωνεί κάποιος παραμένουν απείρως ενδιαφέροντα. 

Αν κάποιος θέλει να μάθει το σκεπτικό των υπέρ της παγκοσμιοποίησης... είναι ένα άψογο βιβλίο. Και να διαφωνείς, δεν μπορείς παρά να εντυπωσιαστείς από τον τρόπο σκέψης. Κυρίως όμως μαθαίνεις πάρα πολλά πράγματα και μικροπραγματάκια γύρω από την ανθρωπότητα, τις ανά τον κόσμο κοινωνίες, και διάφορα ιστορικά γεγονότα. 


Συνιστάται: σε κάθε φιλομαθή και σε κάθε άτομο που μέσω της ανάγνωσης θέλει να ανακαλύψει νέους τρόπους σκέψης και ενδεχομένως νέες αλήθειες.

Δεν συνιστάται: σε όποιον διαβάζει για να ενισχύσει ήδη υπάρχουσες πεποιθήσεις.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2. Guy Sajer - Ο ξεχασμένος στρατιώτης 

Ομολογώ πως το αδικώ αρκετά που δεν του αφιερώνω δική του ανάρτηση. Όποια και αν είναι τα αγαπημένα μου λογοτεχνικά βιβλία αυτό είναι σίγουρα στη πρώτη πεντάδα, και πιστεύω ακράδαντα πως αν είχε γραφτεί αντίστοιχο λογοτεχνικό αριστούργημα από άτομο που πολέμησε στη πλευρά των συμμάχων θα είχε γίνει best-seller.

Ο Guy Sajer είναι ένας γαλλογερμανός συγγραφέας που κατατάχθηκε στη Wehrmacht σε ηλικία μόλις δεκαέξι ετών, και κατέληξε στο ανατολικό μέτωπο περίπου όταν μόλις είχε αρχίσει να χάνει έδαφος Γερμανικός στρατός. Έλαβε το βάπτισμα του πυρός στο Belgorod και βίωσε στο πετσί του όλη την υποχώρηση της Wehrmacht ώσπου συνελήφθη από τους (δυτικούς, ευτυχώς για εκείνον) συμμάχους λίγο πριν το τέλος του πολέμου.

Στο βιβλίο "ο ξεχασμένος στρατιώτης" περιγράφει με ανατριχιαστικό τρόπο τις εμπειρίες του από τον μέτωπο, χωρίς να περιορίζεται στις περιγραφές των μαχών. Περιγράφει εκτενώς και τα συναισθήματα του απλού στρατιώτη -την απώλεια, τη νοσταλγία, τις φιλίες που πιάνει για να χαθούν από μια σφαίρα-, τις κακουχίες που αναγκάζεται να υπομείνει, και τις σκέψεις που τον ταλανίζουν στο χαράκωμα.

Οι περιγραφές -μαχών και συναισθημάτων- είναι μοναδικές στο είδος τους. Μπορεί να σε κάνει να ξεπαγιάζεις αναφερόμενος στο κρύο του μετώπου, και τα γραφόμενα γύρω από την αποτρελαντική πείνα των Γερμανών κατά την υποχώρηση το καθιστούν μια από τις πιο συγκλονιστικές μαρτυρίες του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Φυσικά, από το βιβλίο δεν λείπει και ο ρομαντισμός, καθώς ο συγγραφέας είχε κοπέλα στη πατρίδα και η σκέψη ότι ίσως κάποτε την ξαναέβλεπε ήταν η μόνη του παρηγοριά στα όσα βίωνε.

Αυτό το βιβλίο δίνει στον αναγνώστη να καταλάβει κάτι που είναι στα όρια της ύβρεως στην Ευρώπη των Συμμάχων: και οι στρατιώτες του άξονα είχαν ψυχή. Δεν μπορώ να αποφανθώ ως προς το κατά πόσον φαίνεται λογοτεχνικό αριστούργημα στην Ελληνική του εκδοχή λόγω της άψογης μετάφρασης και κατά πόσον είναι έτσι σε όλες τις γλώσσες και δεν διαφημίστηκε αρκετά επειδή περιγράφει τον πόλεμο από τη πλευρά του άξονα, αλλά θεωρώ το δεύτερο σενάριο σημαντικά πιθανότερο.

Πιο συγκλονιστικό κομμάτι του βιβλίου, η πολιορκία του Memel. Μια υποσημείωση του δευτέρου παγκοσμίου, που στα σχετικά βιβλία μόλις που της αφιερώνονται λίγες αράδες, στο βιβλίο του Sajer ζωντανεύει με τα μελανότερα χρώματα και από δευτερεύουσα αψιμαχία μικρών αποσπασμάτων μετατρέπεται σε κόλαση επί της γης. Η πολεμική ιστορία είναι τρομακτικά λειψή, γιατί οι στρατηγικές περιγραφές στις οποίες, τυπικά, αναλώνεται δεν λένε τίποτα για την εμπειρία που βιώνει ο στρατιώτης.


Συνιστάται: σε όποιον θέλει να μάθει για τον δεύτερο παγκόσμιο όπως πραγματικά ήταν, χωρίς δάφνες και "ιδεολογίες".

Δεν συνιστάται: σε όποιον αρέσκεται στο να φαντασιώνεται τους ταλαίπωρους στρατιώτες των ναζί, θύματα της χιτλερικής παράνοιας, ως δαίμονες.

1 σχόλιο: